Herstelprogramma Beken

In het herstelprogramma staan verschillende maatregelen om de hydrologische situatie in en rond de beken te herstellen en te verbeteren. Zoals een Veluwebrede maatregel waarbij we onder meer onderzoeken wat effectieve maatregelen zijn om ook op de lange termijn water in de beken te houden. 

In het herstelprogramma staan daarom maatregelen om de waterkwaliteit in de beken te verbeteren. We gaan bijvoorbeeld onderzoeken hoe we de uitspoeling van meststoffen, bestrijdingsmiddelen en overige verontreinigingen naar de beken kunnen beperken. 

In het herstelprogramma  staan meerdere maatregelen om barrières in de beken op te lossen. Bijvoorbeeld door bestaande hoogteverschillen en of stroomsnelheden bij stuwen en drempels in de beek aan te passen. Hierdoor worden  ze passeerbaar voor de soorten en zorgen we ervoor dat geïsoleerde populaties van de beekprik en rivierdonderpad elkaar kunnen bereiken. Zo worden ze minder kwetsbaar en zorgt vermenging zorgt voor een sterkere populatie. 

Met dit herstelprogramma vergroten we de variatie en dynamiek in de beken en daarmee verbeteren we het leefgebied voor beekgerelateerde soorten. Dit doen we door bijvoorbeeld hout of grind in de beek aan te brengen waardoor schuil- en paaiplekken ontstaan 

We voeren maatregelen uit die bijdragen aan het beschermen, beheren en behouden van de aanwezige planten en dieren. We stellen bijvoorbeeld plannen op om de kwaliteit van de winterverblijfplaatsen voor meervleermuizen te behouden en verbeteren. En we doen onderzoek naar de vlieg- en migratieroutes en fourageergebieden van de meervleermuis. Voor de beekprik en de rivierdonderpad maken we beken beter optrekbaar en creëren we geschikt leefgebied. Voor specifieke waterplanten goede standplaatsfactoren zoals voldoende licht en een goede waterkwaliteit. 

Het grondwatersysteem van de Veluwe zorgt al decennia voor een voortdurende aanvoer van relatief koel en helder, maar ook voedselarm en zacht water in de beken. Ondanks de verdroging van de Veluwe, bleven de meeste beken het jaarrond watervoerend. In de zeer droge zomer van 2018 kwam hier verandering in en vielen grote delen van de Veluwse beken droog. Zonder voldoende water in de beken kunnen de Natura 2000-instandhoudingsdoelen niet worden gehaald. 

In veel van de Veluwse beken gaat de waterkwaliteit achteruit. Er zorgen over de invloed van meststoffen en bestrijdingsmiddelen en medicijnresten op de waterkwaliteit en de (vis)soorten en planten in de beek. 

Barrières in de Veluwse beken hebben grote effecten op de voortplanting van bijvoorbeeld de beekprik en de rivierdonderpad. Als deze soorten geïsoleerd raken zijn ze kwetsbaar voor invloeden van buitenaf. 

Beken met weinig variatie en afwisseling zijn minder geschikt als paai-, opgroei- en leefgebied voor de beekprik en rivierdonderpad. Daarnaast zorgt het ook voor minder voedselaanbod voor deze soorten. Plantensoorten, zoals de drijvende waterweegbree, teer vederkruid, klimopwaterranonkel en de waterviolier, kunnen slecht tegen intensief beheer en beheer in gevoelige periode van deze soorten (voor zaadzetting). 

Sommige populaties hebben het lastig of zijn kwetsbaar. Bijvoorbeeld de meervleermuis en de drijvende waterweegbree. De populatie meervleermuizen op de Veluwe lijkt de laatste jaren stabiel, toch is deze populatie kwetsbaar vanwege het beperkte aantal geschikte verblijfplaatsen en kennisleemtes in leefgebied van de soort. De drijvende waterweegbree daarentegen komt nauwelijks voor in de beken.