Vondst van de maand: het gesmede ijzeren blad van een spade

In aanloop naar het nieuwe Archeologisch Depot Nijmegen en Gelderland lichten we elke maand een vondst uit het depot uit. Mensen die bij of voor het depot werken laten hun favoriete vondst zien.

Deze maand de Vondst van Harry, archeoloog bij de gemeente Nijmegen.

"Alle archeologische vondsten zijn interessant omdat over elke vondst een verhaal valt te vertellen. Ik heb gekozen voor het gesmede ijzeren blad van een spade, om te laten zien dat ook een 'saaie' vondst een boeiend verhaal vertelt."

Met de spade zijn in de 17e of 18e eeuw grondwerkzaamheden verricht op het terrein van Schans Knodsenburg dichtbij Lent.

We denken dat met deze, en andere soortgelijke spades, door de daar gelegerde soldaten grachten gegraven zijn en wallen zijn aangelegd. Tijdens een van deze activiteiten is de steel waarschijnlijk gebroken en is het blad verloren gegaan. Doordat het zo lang in de bodem heeft gelegen, is het ijzer deels vergaan, waardoor een flink deel van het blad als het ware in de bodem is ‘opgelost’. Het deel wat ik nu in de handen houd is tijdens een opgraving voor de dijkteruglegging gevonden. Daarna is het schoongemaakt van aangekoekt zand. Het blad heeft daarna maanden in een verwarmd loogbad gelegen om alle zouten die er nog in zaten te verwijderen. Als dat niet was gebeurd, had ik in plaats van dit blad een hoopje gruis in mijn handen gehad.

Harry van Enckevort

archeoloog

Houten spades werden 2.500 jaar geleden al gebruikt bij graafwerk. In de middeleeuwen begon men met het versterken van de snede van het blad met ijzeren beslag om beter te kunnen graven. Helemaal ijzeren bladen van spades werden pas in de tweede helft van de 16e eeuw gebruikt. Deze werden door lokale smeden gemaakt, waardoor elk blad altijd wel iets afweek van andere bladen. Vanaf het midden van de 18e eeuw (Industriële Revolutie) werden bladen voor spades, naast vele andere ijzeren voorwerpen op grotere schaal gemaakt door smeden die stoomhamers gebruikten. Naast de spade werden in de loop van de 19e eeuw de schep ontdekt, waardoor gemakkelijker grond opgeschept konden worden. Tegenwoordig worden de bladen van spades en scheppen in fabrieken machinaal gemaakt en komt er geen smid meer aan te pas.”

Meer weten over de plannen voor het Archeologisch Depot Nijmegen en Gelderland? Lees het op de website van Nijmegen Winkelsteeg.

Vondst van augustus