Vondst van de maand: een luns (aspin)

Als topvondst uit het Archeologisch Depot Gelderland zou ik uit een willekeurige doos een willekeurig zakje kunnen pakken om een willekeurige scherf in de schijnwerpers te zetten, want elke vondst die hier ligt, heeft zijn eigen verhaal en mag daarom gezien worden. Voor deze serie heb ik gekozen voor ‘liefde op het eerste gezicht’. Toen ik dit object voor het eerst zag liggen in zijn vondstbakje was ik meteen verkocht – en dat was zelfs nog voordat hij was schoongemaakt. Voordat ik deze vondst zag, wist ik niet dat ik verliefd kon worden op een luns! 

Een luns (of aspin) is een onderdeel van een twee- of vierwielig voertuig. Zo’n luns steekt door het as-einde van een kar of wagen en zorgt ervoor dat het wiel tijdens het rijden niet van de as kan lopen. De luns die ik hier in mijn handen heb, is ruim 2500 jaar oud en is gevonden in de gemeente Heumen. Hij hoort bij de resten van een tweewielig voertuig uit circa 500 vC die in het crematiegraf van iemand uit de Vroege La Tènetijd gevonden zijn. De luns is van ijzer en heeft een prachtige halvemaanvormige kop die aan de bovenkant versierd is met een bronzen draad. De pin werd stevig vastgezet in het as-einde door een leren lus. De andere luns van deze kar is veel minder goed bewaard gebleven. Hiervan zijn maar een paar stukjes van de kop over. Er zijn, zeker in onze streken, maar weinig lunsen behouden. Bij de meeste karren en wagens waren ze waarschijnlijk van hout of hoorn. Bovendien bestonden voertuigen voor het grootste deel uit hout en andere organische materialen. Op onverharde wegen waren zelfs ijzeren wielbanden niet noodzakelijk. Van de meeste voertuigen wordt daarom niets teruggevonden. Des te bijzonderder is het, dat deze luns wel behouden is - en dan is hij nog vrijwel compleet ook!”