De provincie houdt toezicht op de uitvoering van wettelijke taken door lokale overheden (gemeenten, waterschappen en gemeenschappelijke regelingen) in Gelderland. Gemeenschappelijke regelingen zijn samenwerkingen tussen overheden. Financieel toezicht is onderdeel van interbestuurlijk toezicht.
Interbestuurlijk toezicht
Interbestuurlijk toezicht (IBT) is toezicht van de ene overheid op de uitvoering van taken door een andere overheid.
Toezicht op wettelijke taken van gemeenten
We houden alleen toezicht op de uitvoering van wettelijke medebewindstaken. Dat zijn taken die overheden van een andere overheid moeten uitvoeren, omdat dat zo in de wet staat. Huisvesting van statushouders, bijvoorbeeld. In dit geval gaat het om taken die waterschappen, gemeenten en gemeenschappelijke regelingen moeten uitvoeren van het Rijk. Wanneer een lokale overheid een medebewindstaak niet goed uitvoert, kunnen we die taak overnemen. Als de lokale overheid besluiten neemt die in strijd zijn met het algemeen belang of het recht, kunnen we de Kroon vragen dit besluit uit te stellen of te vernietigen.
We hebben ervoor gekozen toezicht te houden op de taken met het meeste risico. Dit zijn:
- Archief & Informatiebeheer
- Financiën
- Huisvesting statushouders
- Omgeving (fysieke leefomgeving, omgevingsrecht)
Hoe we ons toezicht uitvoeren, staat in het Uitvoeringsprogramma Interbestuurlijk Toezicht 2020-2023 (PDF 904 kB). Gedeputeerde Staten heeft besloten het huidige uitvoeringprogramma met een jaar te verlengen. Er wordt nog gewerkt aan de doorwerking van het nieuwe coalitieakkoord ‘Gewoon doen’ en enkele ontwikkelingen bij Interbestuurlijk toezicht.
Toezicht op de gemeentelijke financiën
Gedeputeerde Staten houden toezicht op de financiën van bijna 100 gemeenten en gemeenschappelijke regelingen. Het kan gebeuren dat een gemeente niet genoeg geld heeft. Daar bestaat in Nederland een vangnet voor: ‘artikel 12’. Gemeenten krijgen dan tijdelijk extra geld. Omdat alle andere gemeenten daaraan meebetalen, willen we dit voorkomen. Dit doen we door toezicht te houden. We houden in de gaten of gemeenten nu en de komende jaren genoeg geld hebben om hun taken uit te voeren.
Jaarlijkse toetsing
In een begroting staan de uitgaven en inkomsten. De gemeenteraad is verantwoordelijk voor een structureel en reëel sluitende gemeentebegroting. Dat betekent dat een gemeente niet meer uitgeeft dan ze ontvangt. We beoordelen de begroting elk jaar in december. Dit is het belangrijkste moment waarop we gemeenten controleren. Gedeputeerde Staten (GS) besluiten dan per gemeente op welke manier we het komende jaar toezicht houden. Als GS kiezen voor strenger toezicht (preventief toezicht) heeft een gemeente voor de begroting en iedere wijziging in de begroting goedkeuring nodig van GS.
Uitvoering toezicht
Hoe we toezicht houden op de geldzaken van gemeenten en gemeenschappelijke regelingen, staat in het Gemeenschappelijk Financieel Toezichtkader ‘GTK 2020’ (PDF 4 MB) en Gemeenschappelijk Financieel Toezichtkader 'GTK 2022' (PDF 2 MB) Gemeenschappelijke regelingen. In de databank van het financieel toezicht zijn de financiële gegevens van alle Gelderse gemeenten van de afgelopen jaren te vinden.
