Fabriek Fris: lokale en duurzame kleding

Kleding van materialen uit de buurt en goede werkomstandigheden voor medewerkers. Dat vinden Rosan van Boven en Kim Bijvank belangrijk. Dus zorgen ze daarvoor met hun eigen bedrijf: Fabriek Fris. En helpen ze starters die een kledingmerk willen beginnen om hetzelfde te doen.

Anders dan de grote bedrijven

“Mijn eerste baan was een kledingfabriek opzetten in Macedonië. Ik was 26, sprak de taal niet, kende de cultuur niet en had ineens 65 man personeel. Ik ga uitdagingen niet uit de weg”, grinnikt Rosan. Ook werkte ze bij een bedrijf gespecialiseerd in vezels uit planten. “Dat was superleuk, uitdagend en leerzaam, maar ik wilde ook zelf creatief bezig zijn. En duurzaam. Dat bleek lastiger dan gedacht. Linnen is een van de duurzaamste gewassen, maar door grote bedrijven die de prijs laag willen houden, is de werkdruk heel hoog en zijn de werkomstandigheden slecht. Materiaal dat in de buurt wordt gemaakt, lijkt duurzaam. Maar bijvoorbeeld vlas uit Frankrijk wordt vaak naar China verscheept en daar tot linnen geweven en verwerkt. Ik wilde alleen meedoen aan die industrie als ik het beter en kleiner kon doen. Toen vroeg iemand me om te kijken of de productie van kleding uit lagelonenlanden naar Nederland teruggehaald kan worden (reshoring). Nadat diegene met dat bedrijfje stopte, zag Kim hoe de medewerkers – vluchtelingen die in Nederland asiel hebben gekregen – elke ochtend toch bij het bedrijf stonden. Dit mocht niet hun eerste ervaring in Nederland zijn. Dus begonnen we Fabriek Fris.”

Kennis en geluk zorgen voor goede start

Al snel hadden ze hun eerste klant. Rosan: “Via mond-tot-mondreclame kwamen er meer. Ook hadden we een paar gelukjes, zoals een interview in een bekend blad over de mode-industrie. In Macedonië had ik veel geleerd over materialen en productie. Daardoor wisten we wat we moesten doen. We maken bijna elke week wat anders, want van elk kledingstuk maken we altijd maar zo’n 50 tot 150 stuks. Vooral kleding voor jonge Nederlandse modemerken, maar ook bijvoorbeeld werkkleding en merchandise.”

Mooie dingen maken verbindt

Fabriek Fris werkt samen met een aantal gemeenten om mensen aan werk te helpen voor wie dat lastiger is. “We kiezen vooral voor mensen die graag in een team werken en er wat van willen maken. Nog beter kleding maken kunnen we ze dan gewoon leren. We helpen hen ook met allerlei praktische dingen, zodat ze zichzelf kunnen redden: hoe je een abonnement koopt voor het openbaar vervoer of een verzekering afsluit. En we regelen Nederlandse les.” Waarom er vooral mensen werken met een migratieachtergrond? “Het ambacht is in Nederland een beetje verloren gegaan. De beste kledingmakers komen vooral uit Syrië. Ik heb een goede opleiding gehad, maar zij zijn veel beter dan ik. Onze medewerkers hebben allerlei verschillende culturen en geloven. Ook hebben we geregeld stagiairs met weer een andere achtergrond. Zo komen er veel uit de lhbtiq+-gemeenschap. Al die verschillen zorgden nog nooit voor problemen. We willen allemaal mooie dingen maken. Dat verbindt.”

Nieuwe kledingmerken begeleiden

Toen Rosan en Kim wisten wat ze konden doen voor hun medewerkers, wilden ze ook hun klanten nog beter helpen. “We begonnen een academie voor mensen die een eigen kledingmerk beginnen. We begeleiden hen van eerste idee tot hun kleding in de winkel ligt. Veel mensen in de kledingindustrie willen graag duurzaam werken en lokaal produceren, maar hoe doe je dat? Je moet aan honderd dingen denken. Kleding met elastan bijvoorbeeld gaat langer mee. Maar hoe recycle je die? Hergebruik gaat veel beter als kleding van 1 materiaal is. We maken het hen zo makkelijk mogelijk. Ook Chinese productiehuizen maken prachtige dingen. Maar wij begrijpen beter wat ze willen, we spreken allemaal Nederlands en als we een voorbeeld voor ze maken, kunnen we dat snel laten zien. Daardoor kunnen ze veel sneller hun merk beginnen. En omdat ze duurzame kleding maken, hebben ze een veel beter verhaal dan hun concurrent.”

De leukste baan die er is

“Geld verdienen in de mode-industrie is lastig. Toch is dit de leukste baan die er is. We helpen mensen en het milieu, maken steeds weer iets moois en het belangrijkste: we hebben veel plezier met zijn allen. We willen dé fashionhub van Gelderland en Nederland worden. We onderzoeken hoe kleding maken nog duurzamer kan, voor onszelf en onze klanten. Wie weet gaan we ooit ook kleding repareren, dan kunnen we nog meer mensen een baan bieden. We hebben honderdduizend ideeën.”

Laat je niet afschrikken

“Kim en ik zien ondernemen als een groot leerproces. Het is vallen en opstaan en je hebt een lange adem nodig. Wil je een bedrijf beginnen? Laat je niet meteen afschrikken. En wees flexibel. We weten waar we naartoe willen, maar de branche verandert continu. Dus kijken we steeds wat we het best kunnen doen. Dankzij Kim heb ik altijd iemand die kan helpen om problemen op te lossen. En als een van ons ziek is, kunnen onze mensen nog steeds bij iemand terecht. Ik zou dit niet zonder Kim willen doen.”

Zelf aan de slag als circulair ondernemer?

Bent u ondernemer in Oost-Nederland en heeft u een circulaire uitdaging waarbij kennis en ervaring van experts u verder kan helpen? Of wilt u de volgende stap zetten in circulair ondernemerschap, maar loopt u tegen problemen aan? Neem contact op via het Circulair ondernemersloket via de website van Circles.nu. Dit is een initiatief van VNO-NCW Midden en provincie Gelderland.

Ga naar Circulair ondernemersloket