Veelgestelde vragen Gelders milieuonderzoek wind, zon en warmte

Met de uitkomsten van het planMER hebben we inzicht in de effecten van duurzame energiebronnen op de leefomgeving en het milieu. De uitkomsten helpen om een zorgvuldige onderbouwing te geven over waar mogelijke windparken, zonnevelden en duurzame warmtevoorzieningen kunnen komen. We gebruiken de uitkomsten in ieder geval voor:  

1. Aanpassing van ons windbeleid. In de RES’sen staan de gebieden waar de hernieuwbare energie opgewekt kan worden die nodig is. Volgens ons huidige windbeleid kunnen initiatiefnemers ook initiatieven ontwikkelen buiten de gebieden uit de RES 1.0. We gaan ons windbeleid aanpassen, zodat het beter aansluit op de RES’en 1.0.  

2. In het Klimaatakkoord staat dat de bevoegde gezagen in iedere regio de doelen uit de RES opnemen in het omgevingsbeleid. Om de doelen uit de RES vast te leggen, is milieu-informatie nodig. Dit planMER levert deze informatie op.  

3. We willen samen met gemeenten en regio’s de verhouding tussen zonne- en windenergie verbeteren. Door zonne- en windenergie in samenhang te bekijken, kunnen we de verhouding ertussen beter beoordelen. Het planMER biedt milieu-informatie die de RES-partners kunnen gebruiken bij bestuurlijke keuzes over de opwek van zonne- en windenergie.  

4. Regio’s kunnen de milieu-informatie uit het planMER ook gebruiken om eventueel de RES 1.0 aan te passen naar een RES 2.0 (herijking RES). Een RES 2.0 is een programma onder de Omgevingswet. Het is verplicht een planMER uit te voeren voor zo’n programma.  

5. Warmte maakt onderdeel uit van de RES met de regionale structuur warmte (RSW). Gemeenten en RES-regio’s kunnen de informatie uit het planMER gebruiken bij de ontwikkeling van gemeentelijk warmtebeleid. 

Het planMER bestaat uit een hoofdrapport met bijlagen en 5 Regionale Aanvullingen.  

• Het hoofdrapport beschrijft de milieueffecten van windparken, zonnevelden en duurzame warmtebronnen in Gelderland. Dit zijn onder andere effecten op natuurwaarden (gebieds- en soortenbescherming), landschap (invloed op landschapstypen), (bovengrondse) cultuurhistorie (invloed op historische-geografische en -bouwkundige waarden) en archeologie. 
• In het hoofdrapport staan 5 alternatieven: gezonde en veilige leefomgeving, natuur, energiesysteem, RES1.0 en landschap. Een alternatief is een andere manier om de RES opgave voor windenergie te realiseren, waar het belang van een thema centraal staat. 
• Het planMER bevat ook globale informatie over warmte. Het onderzoek naar warmte laat globaal de kansen en risico’s zien van de effecten van verschillende warmtetechnieken. 
• Het hoofdrapport gaat over heel Gelderland. Het beschrijft de thema’s wind- en zonne-energie en warmte. De 5 Regionale Aanvullingen bevatten een verdieping per regio, vooral op het thema windenergie. 
• Onderdeel van het ontwerp planMER is de reactienota voor de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD). De NRD is de onderzoeksagenda voor dit milieuonderzoek. Deze heeft tussen 13 februari en 20 maart 2023 ter inzage gelegen. De reactienota bevat de beantwoording van de ingediende zienswijzen.

We hebben dit milieuonderzoek laten uitvoeren om ons windbeleid aan te passen aan de RES en om samen met de energieregio's de RES’sen eventueel te herijken. De mer-procedure startte met de Notitie Reikwijdte en Detailniveau. Dat is de onderzoeksagenda voor het milieuonderzoek. Op basis van de onderzoeksagenda is het milieuonderzoek uitgevoerd. Dat hebben we samen met de regio's en een aantal onderzoeksbureaus gedaan. De uitkomsten van het milieuonderzoek staan in het milieueffectrapport, ook wel het planMER genoemd. Dit milieueffectrapport is nu in ontwerp vastgesteld. 

De opdrachtgever van het hoofdrapport is provincie Gelderland. De regio's zijn de opdrachtgevers voor de regionale aanvullingen. Bij het opstellen van het milieueffectrapport hebben de provincie en regio's samengewerkt met een aantal onderzoeksbureaus.

In het planMER staan meerdere kaarten. Deze zijn opgenomen in een viewer, zodat ze digitaal te bekijken zijn. Bekijk digitaal de kaarten. 

De Regionale Aanvullingen geven inzicht in de milieueffecten per regio, vooral van windenergie. In de rapporten staan de milieueffecten van elk zoekgebied voor windenergie. Bij dit planMER zijn in een eerdere fase Regionale Verdiepingen gemaakt. Deze verdiepingen zijn de ‘voorloper’ van de Regionale Aanvullingen. Ook deze rapportages gaan specifiek over een regio. De regio’s willen de milieu-informatie uit het planMER gebruiken om de RES (eventueel) te herijken en de zoekgebieden voor zonne- en windenergie vast te leggen in omgevingsbeleid. Daarvoor bleken deze Regionale Verdiepingen niet gedetailleerd genoeg. Het opstellen van nieuwe rapporten (de Regionale Aanvullingen) bleek doelmatiger dan het verder detailleren van de Regionale Verdiepingen. 

Ja. Het planMER is zo opgesteld dat gemeenten en regio’s eenvoudig de informatie voor hun grondgebied uit het planMER kunnen halen. Ook andere partijen kunnen de informatie gebruiken bij afwegingen en besluiten waarvoor milieu-informatie nodig is en/of een planMER verplicht is.

In Gelderland zijn 6 energieregio’s. Sommige regio’s doen ook milieuonderzoek voor hun eigen regio. En in verschillende gemeenten worden onderzoeken gedaan voor windparken. Natuurlijk maken we over en weer gebruik van de resultaten. Zo krijgen we een goed beeld waar in de toekomst de windturbines en zonnevelden kunnen komen én alles wat daarvoor nodig is zoals kabels en onderstations. In de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen is in juli 2023 een milieuonderzoek afgerond. De onderzoeksresultaten kunnen bestuurders van gemeenten en provincie meenemen in beleid.

Het hoofdrapport van dit planMER bevat de milieueffecten van zonne- en windenergie in heel Gelderland. Het onderzoek is voor de hele provincie op dezelfde manier uitgevoerd en de uitkomsten zijn op dezelfde manier verkregen. De Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen (GMR) heeft voorafgaand aan dit Gelders milieuonderzoek een eigen planMER-proces doorlopen om haar Regionale Energiestrategie (RES) te herijken. De regio heeft daarom gekozen om geen regionaal rapport op te stellen binnen het Gelderse planMER. De regio Arnhem-Nijmegen is daarom wel onderdeel van het hoofdrapport, maar er is geen Regionale Aanvulling. Het planMER RES GMR is sinds de zomer van 2023 beschikbaar via deze link.

Ja, iedereen kan ideeën aandragen. De NRD heeft begin 2023 ter inzage gelegen. Het ontwerp milieueffectrapport ligt begin 2024 ter inzage. Dan kan iedereen erop reageren, dus iedere Gelderse inwoner. Gemeenten, regio’s, Liander, het Gelders Energieakkoord (GEA) en Nationaal Programma RES (NPRES) worden in het proces regelmatig gevraagd om hun reactie. 

We verzamelen alle binnengekomen zienswijzen en beantwoorden deze in een reactienota. Hierin staat op welke manier we de zienswijzen verwerken in het definitieve planMER. Deze reactienota wordt een bijlage bij het definitieve milieueffectrapport. 

De uitkomsten van het onderzoek kunnen wijzigen. Dat kan bijvoorbeeld als er een fout is gemaakt in het onderzoek. We verwachten dat die kans klein is, omdat meerdere onderzoeksbureaus ernaar gekeken hebben.

Alle binnengekomen reacties op de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) zijn verzameld en beantwoord in een reactienota. Hierin staat op welke manier we de zienswijzen hebben verwerkt in de NRD. Deze reactienota is een bijlage bij het ontwerp planMER. 

Het planMER is onderdeel van het windbeleid en van een nieuwe versie van de RES’en. Die nieuwe versie is de geactualiseerde of herijkte RES. Het is niet mogelijk tegen deze 2 beleidsstukken (windbeleid en herijkte RES) rechtstreeks bezwaar/beroep in te dienen. Dit kan wel bij projecten die van dit beleid gebruik maken. De rechter toetst dit beleid dan als er bezwaar is geuit in de vergunningsprocedure van deze projecten. 

U kunt uw vragen stellen via het provincieloket: provincieloket@gelderland.nl 

Nee. Het planMER beschrijft de milieueffecten van de zoekgebieden. Volgens de standaard methodiek van planMER onderzoekt het ook alternatieven. De uitkomsten helpen overheden om ruimtelijke keuzes af te wegen en te onderbouwen, ook in relatie tot andere programma’s. Het planMER legt geen (bestuurlijke) keuzes op. Het is aan de RES-partners te besluiten hoe zij willen omgaan met de inzichten uit dit onderzoek.

Een evenwichtige verdeling van wind- en zonne-energie is belangrijk voor het elektriciteitsnetwerk en de betaalbaarheid daarvan. Als er in een RES geen sprake is van een evenwichtige verdeling, dan kunnen alternatieve locaties/zoekgebieden helpen. Gemeenten, regio en provincie bepalen dan samen of ze die locatie willen toevoegen aan de RES. 

Nee. Het is mogelijk dat er na het planMER gebieden naar voren komen die niet in de RES’en 1.0 staan. Dit wil níet zeggen dat die gebieden er dan moeten komen. Het vraagt een goede onderbouwing van de keuzes. Bevoegde gezagen mogen de gebieden kiezen, zolang die keuze maar onderbouwd is.

Nee, de doelstellingen voor de opwek van duurzame energie uit de RES wijzigen niet door dit planMER. Het is wel mogelijk dat er na het planMER gebieden naar voren komen die niet in de RES’en 1.0 staan. Het is aan de RES-partners te besluiten hoe zij willen omgaan met de inzichten uit dit onderzoek. 

In de RES 1.0 hebben regio’s hun doelstellingen voor duurzame energieopwekking vastgelegd. Het bevat zoekgebieden en ambities voor zonne- en windenergie, maar legt nog geen definitieve besluiten of ruimtelijke keuzes vast die onomkeerbare milieueffecten veroorzaken. Binnen de toenmalige Wet ruimtelijke ordening gold voor de RES1.0 geen duidelijke MER-plicht. 

We stellen een planMER op om ons windbeleid aan te passen, zodat het zoveel mogelijk aansluit bij de vastgestelde RES’en 1.0. Daarnaast bevat het planMER ook de informatie die te gebruiken is om de RES’en aan te passen als dat nodig is. Gemeenten en regio’s kunnen deze informatie gebruiken, maar dit hoeft niet. De RES’en blijven een gezamenlijke opgave. Gemeenten en regio’s zijn betrokken bij het opstellen van het provinciale planMER. In de kerngroep die aan de planMER werkt, zitten vertegenwoordigers van gemeenten en regio’s. 

M.e.r. staat voor milieueffectrapportage en is de gebruikelijke term voor het proces om te komen tot de rapportage. Het milieueffectrapport zelf schrijven we met hoofdletters: MER. In een m.e.r. worden de milieueffecten van een plan of project onderzocht. Denk bijvoorbeeld aan leefbaarheid, landschap en natuur. Ook positieve milieueffecten worden onderzocht, zoals vermeden CO2-uitstoot en fijnstof. Zo kan de overheid de milieueffecten meenemen bij haar besluit over het plan of project.  

NRD staat voor Notitie Reikwijdte en Detailniveau. We noemen dit ook wel een onderzoeksagenda. De NRD is een onderdeel van de m.e.r. In de notitie staat welke alternatieven en milieu-onderdelen in het onderzoek worden meegenomen (reikwijdte) en hoe uitgebreid en op welke manier (detailniveau). De Notitie Reikwijdte en Detailniveau is één van de eerste stappen in de m.e.r.

Het m.e.r. is de afkorting voor milieueffectrapportage en wordt gebruikt om te verwijzen naar het proces of doel wat ermee wordt beoogd. Een planMER is het rapport met de resultaten. 

De planMER heeft betrekking op de beoordeling van plannen op een abstracter niveau en in een eerder stadium dan een projectMER. Een projectMER brengt de milieueffecten van een beoogd project in beeld en is concreter dan een planMER. Een projectMER kan ook zonder planMER plaatsvinden.  

Als het RES-document op grond van de Omgevingswet een programma is, dan kan een m.e.r. voor dat programma verplicht zijn als het een kader vormt voor toekomstige ontwikkelingen. Daarnaast stelt het nieuwe provinciale windbeleid kaders voor waar wel én waar geen windturbines geplaatst kunnen worden. Voor kaderstellend beleid is een planMER verplicht.