Authentiek hout zagen dankzij vrijwilligers
In 1851 werd Molen Agneta gebouwd als pel-, olie- en graanmolen. In 1917 werd hij omgebouwd tot zaag- en korenmolen, en dat is hij nog steeds. De 3 broers uit de familie Vaags werden in 1999 eigenaar. Ze hebben daarnaast een molenmakersbedrijf in Aalten en Lochem. Walter vertelt: “Molens maken is ons werk en onze hobby, maar een molen laten draaien viel tegen. Inmiddels hebben we een actieve groep vrijwilligers die al 20 jaar in ieder geval elke zaterdag de molen laat draaien en het hout zaagt. Een deel van deze groep volgde zelfs de molenaarsopleiding. Zowel de vrijwilligers als wijzelf vinden het belangrijk de oude machines te blijven gebruiken en aan mensen te laten zien. Vooral in de zomer komen veel toeristen een kijkje nemen. Er zijn geregeld familiebijeenkomsten, en molenaars uit het hele land komen bij ons langs. Bepaalde vormen hout die we nodig hebben om molens te restaureren, kunnen we niet maken met moderne machines. Die maken vrijwilligers op het ouderwetse zaagraam van de molen. Als een molenaar ontdekt dat een houten balk voor zijn molen op de authentieke manier is gemaakt, wil diegene dat graag zelf bekijken.”
Efficiënt onderhoud combineren
Zo’n oud gebouw heeft naast regulier onderhoud soms ook een grotere opknapbeurt nodig: een restauratie. “De romp is fantastisch gemetseld. Mensen komen op excursie om daarvan te leren. Maar de voegen zijn inmiddels zo slecht, dat we die echt opnieuw moeten doen, voordat er vocht doorkomt en we schade krijgen. Ook is de balustrade zo vaak opgelapt, dat deze aan vervanging toe is. En we stoppen de gaten in de rieten kap al jaren dicht, het wordt tijd voor een nieuwe. Als de molen dan toch in de steigers staat, kunnen we die mooi ook voor die klussen benutten.” Omdat voegen vanwege de lagere temperatuur in de winter niet kan, worden de steigers waarschijnlijk in het voorjaar van 2023 opgebouwd. Naar verwachting duurt al het werk ongeveer een halfjaar. “Eerst moeten we de onderaannemers regelen. Een hele klus, want iedereen is druk. Maar dat komt goed.”
Restauratie dankzij subsidie
De grootste drempel van dit project was geld. “Het is hartstikke leuk dat die molen er staat, maar zo’n monument onderhouden kost veel geld. We hebben hem als uithangbord en hobby. En natuurlijk is het fijn dat vrijwilligers onderdelen zagen die wij voor de restauratie van andere molens gebruiken. We blijven niet altijd eigenaar, dus willen we Molen Agneta bewaren en openstellen voor de omgeving. De grote restauratie die nodig is, kunnen we alleen niet volledig zelf betalen. Het is mooi dat de gemeenschap meebetaalt. Onder meer via de provincie, die 50% bijdraagt. Dat helpt enorm. En omdat de provincie dat doet, helpen kleinere fondsen ook.”
Geld van de gemeenschap goed verdelen
Bij een subsidieaanvraag komt veel kijken: ze maakten plannen, tekeningen, berekeningen. “Dat frustreert soms, maar ik snap het ook. Als bedrijf kun je je eigen geld verdelen, maar dit is geld van de gemeenschap. Het is goed dat daar meer mensen naar kijken en zorgen dat het op de goede plek terechtkomt. De provincie dacht met ons mee en wilde graag helpen om dit mooie erfgoed in stand te houden. Dat wij moeten wennen aan regels en procedures die we niet kennen, dat is dan maar zo.”
Molenmakers kennen de regels
Omdat het een rijksmonument is, moeten ze zich aan allerlei regels houden. Ook de provincie stelt voorwaarden aan de subsidie. “Wij zijn molenmakers. We lezen haast over die regels heen, omdat we al precies weten wat wel en niet mag. Zo is de molen gemetseld met kalk. Dan blijven de voegen wat zachter. Zou je met cement gaan voegen, dan krijg je alleen maar meer schade. Ben je niet zo bekend met al die regels, dan moet je je daar vooraf meer in verdiepen.”
Vraag de provincie om hulp
“Hou vol”, adviseert Walter andere monumenteigenaren. “Als het een goed plan is, komt het altijd wel goed. En zoek contact met de provincie. Wij hadden er ook een handje van om alles zelf uit te zoeken, maar je kunt ook gewoon bellen en vragen hoe je verder moet. Wij hadden regelmatig contact. Ze zijn erg behulpzaam.”
Molen gaat weer stralen
Waar Walter trots op is? “Dat de molen in goede staat was toen we hem kochten en dat we dat zo wisten te houden. Dat er zo’n goede groep vrijwilligers is en de molen en zagerij daardoor nog steeds draaien. Dat we hem kunnen opknappen met geld van de gemeenschap, hulp van molenaars en doordat mensen uit het dorp interesse in de molen hebben en er dus draagvlak is. Na de restauratie staat hij de komende 50 jaar weer te stralen.” Ondanks alles voelt Walter zich niet echt eigenaar. “De molen staat er al zo lang, en na ons staat hij er nog. Het voelt alsof die molen er altijd al is. Hij is van iedereen. Wij mogen er alleen een tijdje op passen.”
