Samen een gebied inrichten
Bij de fysieke inrichting gaat het uiteindelijk om de vierkante meters. Daarom wordt de logische, en toch ongeschikte startvraag gesteld: ‘hoeveel vierkante meters heb je nodig voor gezondheid?’. Kristine: “Die vraag kijkt alleen naar het eindpunt. Terwijl je veel eerder moet beginnen. We moeten ons samen afvragen: wat willen we met dit gebied? Wat zijn de doelen en ambities? En wat willen de inwoners met het gebied? Want sámen een gebied inrichten betekent ook: met de inwoner. En die inwoner heeft niks met het verschil tussen fysiek en sociaal domein. Die inwoner zal meestal niet zeggen: ik vind gezondheid belangrijk. Die zegt: ‘Ik wil graag naar de winkels kunnen lopen’, of ‘Ik vind het vervelend dat de stoep schots en scheef ligt.’ Daarin komen wonen, voorzieningen en gezondheid samen. Zo zouden we vanaf het begin naar gebiedsontwikkeling moeten kijken. Het is niet wonen óf bewegen óf werken; het is én én. Ook als je kijkt naar het totaalplaatje in de kosten. Als iemand op die slechte stoep valt en iets breekt, ontstaan hoge gezondheidskosten en verliezen inwoners kwaliteit van leven. Sociale kosten of opbrengsten worden meestal niet meegenomen.”
Puzzelen voor de juiste balans
“Een uitdaging is ook dat gezondheid een breed begrip is. Wat wil je dan precies agenderen, waar gaat het over?” zegt Kristine. “Ik hoor vaak: dat doen we al. Maar dan gaat het meestal over milieumaatregelen. Terwijl we ons er steeds meer van bewust zijn dat de inrichting van de leefomgeving kan helpen om gezondheidsschade te voorkomen. Het blijft een puzzel om de juiste balans te vinden. Een brede, vlakke stoep nodigt inwoners uit om te gaan lopen, maar is misschien niet handig als je kijkt naar aanpassing aan het klimaat (klimaatadaptatie). Daarom is het belangrijk dat we met een diverse mix van experts en inwoners dat goede gesprek aan het begin voeren en samen keuzes maken. In plaats van pas na de planfase te kijken wat het oplevert voor gezondheid.”
Vroege samenwerking stimuleren
Op basis van gesprekken met ambtenaren en inwoners en literatuuronderzoek constateert Kristine in haar onderzoek dat het belangrijk is dat bestuur en management vroege samenwerking tussen fysiek en sociaal domein stimuleren. “Het zou ideaal zijn als er nog meer met multidisciplinaire teams wordt gewerkt en met een integrale opdracht op basis van een gezamenlijke visie. Maar als dat nog niet zo is, kan het management mensen wel op het spoor zetten van experts uit andere disciplines. Simpelweg vragen of ze de beleidsadviseur gezonde leefomgeving al gesproken hebben, kan een goed begin zijn.”
De tijd nemen levert mooier resultaat op
“Belangrijk is ook dat mensen de tijd en ruimte krijgen om samen te werken. Dat betekent dan soms ook dat een stuk niet supersnel bij het college kan liggen. Die keuze moet je durven maken, want het levert winst op. Iedereen die bij een gemeente werkt, wil het goed doen voor de inwoner, ieder met de eigen focus. Bij projecten waar tijd is om elkaar te leren kennen, verloopt het proces soepeler en wordt een mooier eindproduct opgeleverd.”
