Tijdens het eerste Ruimtelab college op 17 december 2024 nam ethiekexpert Erik Pool ons mee in een prikkelende zoektocht naar wat ‘ruimte’ eigenlijk betekent. Hij daagde ons uit om na te denken over de moed die nodig is om grenzen te trekken en keuzes te maken. Zowel als overheid als in onze rol als ambtenaar.
Wat is ruimte eigenlijk?
Volgens Pool is ruimte veel meer dan alleen wat je ziet. Het is niet alleen de fysieke ruimte, maar ook:
- Mentale ruimte, waar ideeën ontstaan.
- Virtuele ruimte, waarin technologie een rol speelt.
- Morele ruimte, waarin je durft te zeggen: “tot hier en niet verder.”
- Ruimte in tijd, om na te denken en keuzes te maken.
Ruimte creëren op al deze niveaus is volgens Pool noodzakelijk voor een goed gesprek. ‘Door een lege plek voor de ander te zijn’, zoals hij dit poëtisch omschrijft. En dit gesprek vormt weer de basis voor ethische beslissingen.
De ambtenaar: meer dan een uitvoerder
Pool liet ons ook stilstaan bij een aantal veelvoorkomende misverstanden over de rol van ambtenaren. Hij noemde 4 ‘gevaarlijke vergissingen’:
- “Politiek beslist, ambtenaren voeren uit.”
Volgens Pool hebben ambtenaren juist de verantwoordelijkheid om de waarheid te spreken, zelfs als dat vraagt om tegenspraak. - “Ambtenaren zijn neutraal.”
Ambtenaren zijn niet neutraal, zegt Pool. Ze moeten de rechtsstaat dienen en op basis daarvan keuzes maken en positie innemen. - “Ambtenaren moeten hun gevoel thuislaten.”
Onjuist, vindt Pool. De menselijke maat en gevoel zijn onmisbaar bij het maken van goede besluiten. - “De politiek is verantwoordelijk, ambtenaren niet.”
Ambtenaren dragen toch zeker verantwoordelijkheid. Voorafgaand aan politieke besluiten worden al veel keuzes gemaakt en wordt voorwerk gedaan door ambtenaren. Dit vraagt om een professionele houding en sterke beroepsethiek. Dus vanuit je vakmanschap nadenken over wat wel en niet mag en wat wel en niet goed is.
Meer weten? Kijk op de webpagina van het programma Dialoog en Ethiek van Rijksoverheid.
Samen bouwen aan de toekomst
De toekomst van Gelderland vraagt om moed, creativiteit en ruimte – in al haar vormen. Via het Ruimtelab werken we samen aan nieuwe manieren om de uitdagingen van de toekomst aan te pakken. Alleen door samen te werken en ruimte te maken voor andere ideeën en perspectieven kunnen we oplossingen vinden die recht doen aan de veelzijdigheid van onze provincie.
Het Ruimtelab college van Erik Pool was de eerste in een serie inspirerende bijeenkomsten. In de komende colleges gaan we verder met onderwerpen zoals regionale landschapsparken, omgaan met verandering, en de vraag: bestaat de natuur eigenlijk wel?
