Omgeving van Gelderse molens opnieuw in beeld gebracht

De omgeving rond de molen bepaalt hoe goed een molen werkt als maalwerktuig en als monument. Deze omgeving heet een molenbiotoop. Door windhinder van bomen en bebouwing verslechteren deze biotopen. Daarom hebben we opdracht gegeven voor een nieuw onderzoek naar de Gelderse molenbiotopen in 2024.
Gepubliceerd op: 20-februari-2025

Wij willen molens behouden

Molens zijn herkenningspunten voor een dorp of stad. Vroeger werden ze hoog boven de huizen in dorp of stad gebouwd als werktuig om graan te malen. Tegenwoordig vervullen molens vooral een toeristische en educatieve functie. Om deze herkenbare monumenten te behouden, is onderhoud en restauratie niet voldoende. Voor het behoud moeten molens ook gebruikt worden. Vele vrijwillig molenaars laten de molens draaien en daarmee worden grote reparaties voorkomen. 

2025: Jaar van de Molenbiotoop

Een oud toepasselijk gezegde voor een molen is: ’Rust roest!’ Zolang er voldoende wind is, kan een molen draaien. Daarom is het beperken van windhinder noodzakelijk. Windhinder ontstaat door hoogbouw en wild groeiende natuur. De omgeving die de molen als maalwerktuig en als monument beïnvloedt noemen we een molenbiotoop. Helaas verslechteren veel van de molenbiotopen. Om hier aandacht voor te vragen heeft De Hollandsche Molen 2025 tot het Jaar van de Molenbiotoop uitgeroepen.

Provincie Gelderland loopt voorop

De invoering van de omgevingswet op 1 januari 2024 was voor ons reden om in 2024 een nieuw onderzoek naar molenbiotopen in Gelderland op te starten. Hiervoor hebben wij Evert-Jan Laméris van ‘Laméris-Huis Adviseurs’ opdracht gegeven. Met als resultaat een Gelderse molenbiotoopinventarisatie van 2024. Hiermee zijn wij de eerste provincie die bij veranderingen in de omgeving van een molen over een actueel instrument beschikt dat bruikbaar is voor alle betrokken partijen. Zowel voor molenaars, eigenaren en molenverenigingen, als beleidsontwikkelaars bij de provincie en gemeente. 

Ligging van de molen is bepalend

Uit de resultaten blijkt dat goede molenbiotopen vooral te vinden zijn in het Gelders rivierengebied, de IJsselvallei en in delen van de Achterhoek. De reden hiervan is de geografische ligging van de molens. Zo zijn in het open rivierengebied betere molenbiotopen. In tegenstelling tot de randen van de Veluwe, waar meer bos en wild groeiende natuur is. De beste molenbiotoop is opnieuw die van de Hollandsche Molen in Neede omdat deze molen op een natuurlijke hoogte staat. Net als de Oude Molen in Wijchen en Düffels Möll in Stokkum.

De windvang voor de molens 

Erfgoed geeft identiteit aan plekken, laat zien waar we vandaan komen en hoe Gelderland in de loop van eeuwen is ontwikkeld. Provincie Gelderland werkt daarom hard aan het behouden en beleefbaar maken van ons erfgoed. De molens zijn hier ook onderdeel van. Wist je bijvoorbeeld dat onze provincie zo’n 150 molens telt? En dat de Gelderse Buitenmolen in Zevenaar en de Grafelijke Korenmolen in Zeddam de oudste molens van Nederland zijn? We mogen trots zijn dat er nog voldoende windvang is zodat de molens in Gelderland kunnen blijven draaien!

De molenbiotoop digitaal beschikbaar

De molenbiotoop is voor iedereen digitaal beschikbaar via Molenbiotoopinventarisatie Gelderland 2024. Omdat de hoogteverschillen anders gedetailleerd zijn is het vergelijken van de nieuwe gegevens van de inventarisatie uit 2024 met die 2009 ingewikkeld. Toch hebben we de vergelijking in het rapport gezet, maar dan zonder er een oordeel aan te verbinden.

Molen De Vlinder in Deil

Molen De Kroon in Arnhem Molenbiotoop.nl