Met het project LIFE CO2SAND brengen wij en Rijkswaterstaat het aanbod van klei en de vraag ernaar samen. Met boeren en grondeigenaren gebruikten we klei al op 5 demovelden, en er komt steeds meer verbeterde landbouwgrond bij. Het doel is 700 hectare in 2027. In Gelderland is nu 283 hectare zandgrond behandeld met klei, vooral in de Achterhoek. Boeren kunnen zich aanmelden om mee te doen.
Klei houdt water en voedingsstoffen vast
Klimaatverandering veroorzaakt lange periodes van droogte en periodes met juist veel regen. Boeren met akkers en grasland op zandgrond hebben daar last van. Doordat kleigrond water beter vasthoudt, kan de bodem beter tegen extreme weersomstandigheden. Klei maakt de bodem ook vruchtbaarder. En voedingsstoffen die een boer aan de bodem toevoegt, spoelen niet meer snel weg.
Boeren merken verschil
De WUR doet onderzoek naar de effecten van klei. Uit berekeningen blijkt dat de bodem meer water vasthoudt. Meststoffen en mineralen blijven langer in de bodem, en bij proefboerderij De Marke was de oogst groter. “Het duurt lang voor je veranderingen in de bodem heel precies kunt meten”, vertelt projectleider Leon Claassen van provincie Gelderland. “De eerste positieve effecten zijn te zien. Maar wat ik eigenlijk veel meer vind zeggen, is dat boeren verschil merken. Zij werken elke dag met die grond. Een boer vertelde dat klaver die hij zaaide, veel beter groeit op het stuk grond met klei. Een ander zag op zijn zandgrond veel graanplanten doodgaan door bladvergelingsziekte. Op het stuk waar klei ligt, bleven de meeste planten gezond. Weer een ander kan wat later beregenen; kleigrond kan iets beter tegen droogte doordat het meer water vasthoudt. En boeren zien dat planten veel betere wortels krijgen. Die groeien naar de klei toe, omdat ze daar veel meer mineralen uithalen.”
Kennis belangrijk voor boeren in heel Europa
De kosten worden betaald op basis van cofinanciering: provincie Gelderland, Rijkswaterstaat, de Europese Unie en de boer betalen een deel. De boeren die Leon spreekt, hebben geen spijt dat ze meedoen. “Boeren moeten investeren, maar daarna wordt hun grond meer waard. Want klei blijft.” Omdat we Europees geld krijgen, zijn we verplicht de kennis te delen met andere landen. “Het zandgebied ligt door heel Europa, dus wat wij in Gelderland leren, is waardevol voor veel meer boeren. In Duitsland en Polen kijken ze al of ze ook een proefveld kunnen aanleggen.”
Klei remt klimaatverandering
Toen we dit project begonnen, beloofden we dat we de CO2 die door het vervoer van de klei wordt uitgestoten, gaan compenseren. “Dat vervoer deden we niet met diesel, maar met minder vervuilende brandstof. En het mooie is, klei houdt organische stof vast. Meer organische stof in de bodem betekent minder broeikasgassen in de lucht. Na 1,5 jaar is dat al net zo veel als wat het vervoer van de klei uitstootte. En de hoeveelheid organische stof blijft dan nog stijgen. Dus het is een CO2-positief project: de hoeveelheid CO2 in de lucht daalt. Het landelijke klimaatakkoord verplicht ons 54.000 ton CO2 per jaar in Gelderland op te slaan in landbouwbodems. Dit project helpt dus ook om dat doel te halen. Het remt klimaatverandering een klein beetje.”
Voedselbos compenseert CO2-uitstoot
We compenseren de uitstoot van het kleitransport met een voedselbos. Daarvoor verkopen we een stuk grond in landschapspark Lingezegen, aan de rand van Arnhem. Binnenkort tekenen 4 twintigers de aankoop om daar een voedselbos te beginnen. Met hulp van Aardpeer en Land van Ons. Beide helpen initiatieven die goed zijn voor de natuur, mensen verbinden en winst maken aan grond. “Ik ben er supertrots op dat dit een gevolg is van LIFE CO2SAND, en vooral op de mooie plannen van deze mensen”, vertelt Leon enthousiast. “Er komt een plukbos waar buurtbewoners zelf kunnen oogsten en naast verkoop aan onder meer restaurants en winkels kunnen buurtbewoners een abonnement nemen op voedselpakketten. Naast het voedselbos is ruimte voor landbouw. En het wordt heel mooi. Daar wordt de hele omgeving blij van.”
Kom kijken
Wilt u zelf zien wat klei in landbouwgrond oplevert? Op vrijdag 28 juni 2024 bent u van harte welkom op de demodag bij landbouwbedrijf Dooper in Brummen. Alle betrokkenen delen dan graag hun ervaringen: boeren, onderzoekers, loonwerkers, het ministerie, grondbanken, het waterschap, omgevingsdiensten enzovoort. U kunt in de bodem kijken en ziet hoe een laag klei wordt aangebracht.
Knop: Meld u aan
Kijk voor meer informatie over het project, kleigrond, onderzoeksresultaten en de demodagen op onze webpagina over LIFE CO2SAND.
